Ontwerpen die blijven, groeien en impact maken: beyond projects wordt het echt

Afgelopen vrijdag 7 februari was ik bij de De Publieke Ontwerppraktijk (PONT) Masterclass “Beyond Projects”. Omdat ik eigenlijk al best lang beyond projects wil. Maar ja, dat is dus nog steeds niet gelukt. Tijd voor wat zelfreflectie.

Want als ontwerper ben ik gewend aan projects, Ik ben ook best wel goed in projects. Ik ben opgeleid voor projects. Ik hou stiekem ook wel van iedere keer nieuwe projects. Nieuwe vragen. Nieuwe dingen maken. Nieuw nieuw nieuw! Mijn werk is eigenlijk een soort infinite-ontwerp-TikTok-scroll van projects projects projects!

Maar, net als een paar uur TikTokken (ja, na een kwartiertje zou je stoppen...), geven projecten na afloop toch ook vaak een leeg gevoel. Want na een project worden je ontwerpen toch niet echt onderdeel van de organisatie. Langzaam brokkelen ze af en sterven ze een stille dood.

Daarom wil ik dus beyond projects. Omdat ik denk dat je dan écht impact kan maken. Door een ontwerp echt te implementeren. Echt te laten ontwikkelen en groeien, in plaats van je trucje te doen en weer door.

Maar beyond projects ligt er ook een andere rol voor mij. Ik zal me langere tijd aan een ontwerp moeten verbinden. Dat zal zorgen voor minder nieuwe prikkels dan ik nu gewend ben. Wordt dat niet saai? Maar het zal ook zorgen voor verdieping. Een ontwerp implementeren. Echt uitwerken. Echt laten werken. Echt iteratief ontwikkelen. Echt laten leven. Beyond projects wordt het écht.

De masterclass van Shay Raviv werd vooral vanuit een bureau-context en social-design perspectief benaderd. Toch was het ook voor de ontwerpende ambtenaar die ik tegenwoordig ben zeker interessant. Juist omdat we binnen mijn afdeling binnen de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) toch weer volgens een projectaanpak werken, en we vaak zelfs alleen adviezen geven (oei...).

Naast Shay Raviv waren er twee gastsprekers: Jan Belon van Afdeling Buitengewone Zaken en Tamas Erkelens van Startklein.

Als RVO werken we vanaf dit jaar transitiegericht. Het was daarom boeiend om te zien dat Jan Belon en de Afdeling Buitengewone Zaken hun werk ook hadden gekoppeld aan transities. Door meerdere opdrachten binnen één transitie te doen. Door zich te verbinden met andere partijen en trajecten binnen die transitie. En eigen, aanvullende initiatieven binnen een transitie te ontwikkelen. Zo ontstaat meer samenhang tussen opdrachten, en komen die hopelijk beyond projects. Net zoals we dat bij de RVO ook proberen.

Als nieuwbakken ambtenaar was Tamas Enkelens verhaal voor mij extra interessant. Hij heeft namelijk binnen de overheid verschillende ontwerpen beyond projects gebracht. Zo werkte hij bijvoorbeeld aan het corona-dashboard. Hoewel hij eigenlijk niet echt in dashboards geloofde. Maar zijn vriendin was wel net behoorlijk ziek geweest van corona.

Daar hadden we meteen zijn eerste tip te pakken: zet persoonlijke ergernis om in actie. Want dan ben je gemotiveerd om voor de long run te gaan. En ben je bereid om eerst zo’n suf dashboard te ontwerpen (waar ik overigens vaak op gekeken heb). Want dat eerste idee heb je nodig om de mensen aan de top te overtuigen van je plan.

Ja, nog een tip van Tamas; richt je meteen op de top. Want daar worden de beslissingen genomen, en hebben mensen de mogelijkheid om te beslissen over ideeën die zich in de tussenruimtes en over de silo’s van je organisatie heen afspelen. Dan moet je plan natuurlijk wel een urgent probleem voor die top oplossen, anders werkt het niet.

Maak van je plan, tip 3,een agile plan. Het bevat weliswaar een vaste component om de top te overtuigen (jullie krijgen een dashboard), maar is niet in beton gegoten. Het is zo opgezet dat je het verder kunt doorontwikkelen aan de hand van nieuwe inzichten. Zo kan je bijvoorbeeld rioolwateronderzoek op dat dashboard, en zo dus ook op de kaart, zetten (Rioolwateronderzoek waardoor we nu permanent een beter beeld hebben van de verspreiding van virussen, zonder staafjes in je neus).

In dat plan, tip 4, gebruik je dan van die echte politieke taal. Dat zijn ze gewend aan de top, dus hou het makkelijk voor ze. En hoewel we als ontwerpers natuurlijk heel goed kunnen luisteren, moet je je plan wel verkopen. Tamas vindt dat ontwerpers best een wat grotere bek kunnen hebben. Een beetje als een consultant zeg maar.

Beyond projects ligt een nieuwe uitdaging: ontwerpen die blijven, groeien en impact maken. Het vraagt om een verandering van je ontwerp-mindset, maar ook om een meer strategische aanpak van projecten. Zijn we daar als ontwerpers van en voor de overheid klaar voor?

💡Op de Beyond Projects website gaat Shay Raviv, net als in haar presentatie, dieper in op de vragen: wat is implementatie eigenlijk? Wat houdt implementatie tegen? Wat zijn de manieren om wel tot implementatie te komen? 👉https://www.beyondprojects.shayraviv.com/